پایان نامه

 

  مقاله اصول و ضوابط طراحی و معماری فضاهای آموزشی در pdf دارای 43 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله اصول و ضوابط طراحی و معماری فضاهای آموزشی در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله اصول و ضوابط طراحی و معماری فضاهای آموزشی در pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله اصول و ضوابط طراحی و معماری فضاهای آموزشی در pdf :

با توجه به این وضعیت حرارتی هوای شب و روز ماهانه هر منطقه وبا در نظر گرفتن نوسان ماهانه دما، گروه رطوبتی و میزان بارندگی، پیشنهاداتی جهت هماهنگ سازی ساختمانی و شرایط اقلیمی آن منطقه ارائه نموده که برای منطقه مورد نظر به شرح زیر خلاصه گردیده است:
الف) ساختمان بهتر است در جهت محور شرقی و غربی گسترش یابد.
ب) طرح هایی با فضاهای فشرده و متراکم برای منطقه مناسب است.
ج) ایجاد جریان هوا در فضاهای داخلی ضرورت ندارد.

د) دیوارهای خارجی و داخلی و سقف ها بهتر است از مصالح سنگین پیش بینی شود.
ه) پیش بینی فضاهای خارجی برای استفاده در شبهای تابستان مفید است.
و) بازشوهای نماهای شمالی و جنوبی می توانند حدود 10 تا 25% مساحت تابش آفتار آن باشند.

رطوبت

همان طور که در جدول بیوکلیماتیک مشاهده می گردد، درتابستان هوا کمی خشک است، اما در بقیه مواقع سال رطوبت هوا کافی است و مشکلی از نظر رطوبت وجود ندارد.
متوسط حداکثر دمای ماهانه 9/33 درجه حداقل دمای مطلق 28-
متوسط حداقل دمای ماهانه 7/4- حداکثر دمای مطلق 43 درجه
رطوبت هوا (مطالعات نمونه- شهرستان مشهد)

متوسط حداقل دمای هوای شهرستان مشهد در سردترین ماه سال (ژانویه) 7/4- درجه سلسیون و متوسط حداکثر آن در گرمترین ماه سال (ژوئیه) 9/33 درجه سلسیوس بودهن است. با مقایسه بین دو رقم و به طور کلی با مقایسه ارقام مربوط به متوسط حداقل و متوسط حداکثر دمای هوای مشهد در ماههای مختلف سال مشاهده می شود که متوسط حداقل دمای هوا در 3 ماه سال زیر صفر است. پایین ترین دمایی که در طول این دوره آمارگیری شده است 28- درجه سلسیوس بوده است تعداد روزهای یخبندان در ایستگاه در طول سال به طور متوسط 3/100 روز می باشد.

با توجه به ارقام فوق نتیجه می گردد که در این منطقه پایین بودن دمای هوا در ماههای سرد سال اهمیت بیشتری نسبت به بالا بودن دما در ماههای گرم دارد.
ارقام مربوط به تعداد روزهای دمای سرد و گرم سال نیز موید این موضوعند. مجموع درجه حرارت سرمایشی در طول سال 7/364 و مجموع درجه حرارت گرمایشی نیز 3/2338 می باشد بدین ترتیب در طول سال نیاز به گرم کردن هوای داخل ساختمان بیشتر از 6 برابر سرد کردن آن است.

البته باید توجه داشت که در ایستگاههای هواشناسی دماسنج در محفظه ای قرار دارد که باعث ایجاد سایه بر روی آن شده و ضمنا از تاثیر باد در دماسنج جلوگیری می نماید. به عبارت دیگر در شرایط واقعی ممکن است دو عامل اقلیمی تابش آفتار و جریان هوا دمای مخصوصی را تشدید یا تعدیل نماید.
با استفاده از جدول بیوکلیماتیک می توان تغییراتی که این دو عامل در دمای هوا در رابطه با احساس راحتی انسان به وجود آورده را مورد بررسی قرار داد.
به منظور بررسی شدت گرما یا سرما در طول سال و تاثیری که دیگر عوامل غیر اقلیمی بر احساس آسایش می گذارند حداکثر و حداقل دمای هوا و رطوبت مربوطه بر روی جدول بیوکلیماتیک انتقال داده شده است.

همان طور که در این جدول مشاهده می گردد در تابستان شرایط اقلیمی منطقه به طرف مناطق گرم و خشک میل نموده است. البته این شرایط فاصله کمی با منطقه آسایش داشته و می توان با افزودن مقداری رطوبت به هوای خارج ساختمان در ماه های ژوئن، ژوئیه و اوت این هوا را در رابطه با آسایش انسان مطلوب ساخت، اما بدلیل برودت شدید هوا در زمستان فاصله شرایط زمستانی با منطقه آسایشی زیاد است و حتی با استفاده از انرژی حاصل بدست آمده در این بیوگرام، خطوط، نشان دهنده حداکثر و خط چین نشان دهنده حداقل دما هستند. از آنجایی که منظور از این بررسی پی بردن به نامناسب ترین شرایط هوا از نظر گرماست در تعیین دمای موثر جریان هوا مورد نظر نبوده و به همین دلیل در بیوگرام، دمای موثر سرعت جریان هوا 1/0 فرض شده است. بیوگرامها در دمای هوا موثر را در هر ساعت از هر ماه نشان می دهد. حال چنان که دمای موثر 22 درجه سلسیوس به عنوان حد پایین آسایشی در نظر گرفته شود دمای بالاتر از 22 درجه سلسیوس مواقع گرم سال در رابطه با کنترل تابش آفتاب، فضاهای داخلی محسوب می گردد. این مواقع تابش آفتاب به فضاهای داخلی ضروری است تشخیص داد. همچنین چنانچه میزان انرژی خورشیدی تابیده شده به سطوح مختلف جهات جغرافیایی در مواقع گرم و سرد سال محاسبه شود می توان در رابطه با مناسب ترین جهت ساختمان از آن استفاده کرد.

تعیین مصالح ساختمانی
البته در تعیین مصالح ساختمانی مناسب در این مناطق باید به این نکته نیز توجه نموده که انتخاب مصالح مناسب برای یک ساختمان به اندازه پنجره ها و کیفیت آنها نیز بستگی دارد. هنگامی که نجره ها کوچک بوده و سایبان آنها نیز موثر باشد، حرارت کسب شده ساختمان عمدتا از طریق انتقال حرارت از خلال دیوارها صورت می گیرد و در نتیجه مقاومت حرارتی مصالح نسبت به ظرفیت حرارتی آنها در به حداقل رساندن گرمای اضافی هوای داخلی اهمیت بیشتری خواهد داشت.

در چنین شرایطی مصالحی از قبیل: بتن سبک یا ضخامتی مناسب 0(مهمترین ویژگی مصالح ساختمانی نیز به مقاومت حرارتی و ظرفیت حرارتی آن بستگی دارد، که معمولا به شکل ضریب مشخص می گردد) در رابطه با شرایط اقلیمی محل، ساده ترین و اقتصادی ترین مصالح ساختمانی خواهد بود.
تابش مستقیم آفتاب از خلال پنجره ها یا در اثر نفوذ هوای گرم خارج، از درز پنجره ها، صورت می گیرد و چون مصالح ساختمانی سکب بیشتر از مصالح سنگین در اثر حرارت نفوذ یافته به داخل، گرم می شوند. بنابراین در چنین شرایطی ظرفیت حرارتی از مقاومت حرارتی اهمیت بیشتری دارد.

در این حالت آجر، بتن متراکم یا خشت یا ضخامت حدود 20 تا 40 سانتیمتر مفید خواهد بود. با توجه به مطالب فوق نتیجه می گردد که مناسب ترین نوع دیوار در مناطق گرم دیوارهای ترکیبی، شامل یک لایه عایق نزدیک به سطح خارجی و یک لایه مصالح سنگین در قسمت داخلی می باشد. یک لایه مصالح ساختمانی سنگین به وسیله لایه عایق حرارتی که خود نیز به وسیله قشری ضد روطوبت که رنگ سطح خارجی آن روشن است، حفاظت شود.

میزان جذب انرژی خورشیدی در سطح خارجی دیوار و انتقال آن از سطح خارجی به سطح لایه عایق به حداقل رسیده و فقط مقدار بسیار کمی حرارت در لایه داخلی جذب می شود.
لایه سنگین داخلی نیز بدون آن تاثیر چندانی در دماهای هوای داخلی بگذارد، حرارت نفوذ یافته به داخل ساختمان را جذب می نماید.
چنانچه پنجره های چنین ساختمانی در عصر باز باشند، در شب هوای داخلی آن گرمتر از ساختمانهای دیگر می باشد.

فرم ساختمان در رابطه با اقلیم
شکل ساختمان می توان تاثیر زیادی در هماهنگ ساختم اقلیم و همچنین در تعدیل انتقال شرایط بحرانی هوای خارج به داخل ساختمان داشته باشد. برای پی بردن به نقشی که شرایط گرمایی هر منطقه (دمای هوا و شدت تابش آفتاب) در شکل دادن به ساختمانهای آن منطقه دارد، باید نسبت اهمیت هر یک از عوامل یاد شده را مشخص نمود. اما به طور کلی می توان چنین گفت که شدت زیاد تابش آفتاب باعث کشیدگی ساختمان در جهت محور شرقی و غربی می گردد.

در تعیین مناسب ترین فرم ساختمان باید به این نکته نوجه نمود که بهترین شکل ساختمان شکلی است که کمترین مقدار حرارت (کالری) را در زمستان از دست داده است و در تابستان نیز کمترین مقدار حرارت را از آفتاب و محیط اطراف خود کسب نماید. در این رابطه ساختمان با پلان مربع بهترین فرم شناخته شده است. این عقیده بر اساس این واقعیت قرار دارد که چنین شکلی کمترین سطح خارجی را در برابر بیشترین حجم ارائه می نماید. البته این عقیده در مورد ساختمانهای قدیمی که عموما پنجره هایی کوچک داشته و به همین دلیل نفوذ آفتاب به داخل آنها قابل چشم پوشی است صادق می باشد. اما در مورد ساختمانهای معاصر با قسمتهای شیشه خور بزرگ نمی توان چنین حکمی صادر کرد. در مورد این ساختمانها بهترین فرم را می بایستی با توجه به تاثیری که دمای هوا و تابش آفتاب بر هوای داخلی ساختمان نمی گذارد، تعیین نمود.

در شهر مشهد با توجه به اقلیم گرم و خشک در رابطه با شرایط زمستانی این مناطق، فرم ساختمان می تواند در طول محور شرقی غربی گسترش یابد. اما در شرایط تابستانی حکم بر فشردگی ساختمان نموده و داشتن فرم مکعب شکل ضروری می نماید. در هر صورت با برداشتن قسمتی از این مکعب و پر نمودن حفره ایجاد شده با سایه (سایه دیوار، درخت، پیچک) و هوای خشک شده به وسیله تبخیر آب سطح چمن، برگ درختان، حوض و فواره می توان اقلیم نسبتا مطلوبی در ساختمان ایجاد نمود. در اطراف این باغچه داخلی، پلان ساختمان می تواند آزاد باشد بدین ترتیب پلان کلی ساختمان در این مناطق معطوف به داخل می باشد به علاوه در این شهر شکلهای توپر و فشرده موثر است.
فرمهای مکعب شکل یا فرمهایی که اضلاع شمالی جنوبی آنها بزرگتر از اضلاع شرقی غربی آنها هستند مفید تر بوده و همچنین ساختمانهای بلند نسبت به ساختمانهای کوتاهتر نور بهتری دارند.

انتخاب جهت استقرار ساختمان
به طور کلی به عوامل چون وضعی طبیعی زمین، میزان نیاز به فضاهای خصوصی و تابش بستگی دارد و عمده ترین اقدام یک آرشیتکت آن خواهد بود که ساختمان را به نحوی قرار دهد تا بیشترین استفاده از نور خورشید با شرایط گرمای بهداشتی و روانی حاصل آید. در این زمینه بخصوص شدت تابش آفتاب حائز اهمیت فراوان می باشد. در کلیه پلانها و طرحریزیهای ارائه شده, جهت جنوبی بهترین جهت ساختمان قلمداد می شود. و علت آن هم دریافت تابش مستقیم در زمستان و حداقل تابستان و حداقل تابش در تابستان می باشد. در این راستا جهت ساختمان در شهر مشهد با توجه به نوع اقلیم این شهر (اقلیم گرم) به شرح نمودارهای زیر خواهد بود: جهت استقرار ساختمان در شهر مشهد می بایست با توجه به تابش آفتاب و جهت وزش بادهای سرد زمستانی تعیین شود. در رابطه با تابش آفتاب مناسب ترین جهت ساختمانی جهتی است که حداکثر انرژی خورشیدی را در مواقع سرد و حداقل آن را در مواقع گرم کسب نماید.

تهویه مورد نیاز
با توجه به شرایط آب و هوایی شهر مشهد باید میزان تهویه در روز را به حداقل رساند چون در اثر ورود هوای خارج به داخل دمای هوای سطوح داخلی نیز افزایش می یابد بخصوص در طول روز که سرعت باد زیاد بوده و در نتیجه میزان تهویه طبیعی نیز زیاد است. تغییرات دمای هوای داخلی در سطحی نزدیک به دمای هوای خارج تغییر می کند. از سوی دیگر چون رطوبت هوای این گونه مناطق کم است حتما با جریان هوایی با سرعت کم امکان پذیر شدن از طریق تبخیر عرق بدن وجود داشته و در نتیجه به سرعت زیاد هوا برای خنک سازی از راه تبخیر لازم نمی باشد. سرعت برای چنین وضعیتی می تواند 15 m/s و این سرعتی است که در نتیجه اختلاف دمای سطوح و همچنین در نتیجه نفوذ هوای خارج به داخل از طریق درزها و پنجره ها در هوای اتاق به وجود می آید و بدین ترتیب نیازی به باز بودن پنجره ها نخواهد بود. در عصر و شب به دلیل پایین بودن دمای هوای خارج نسبت به دمای هوا و سطوح داخلی, تهویه طبیعی امکان سریع خنک شدن هوای داخلی را به وجود می آورد. نیاز به کوران در عصر و شب, وجود پنجره های باز شو را ضروری می سازد. اما باید بدین نکته توجه داشت که زمان تهویه با اندازه پنجره ها متناسب نیست. با هماهنگ ساختن محل, شکل و نحوه باز شدن پنجره ها می توان اندازه آنها را به قدری کوچک انتخاب نمود که حرارت کسب شده از طریق آنها را به حداقل رسانده و در عین حال امکان تهویه به طور مفید تر به وجود می آید. ضمنا باید به مشکل ورود گرد و غبار به داخل ساختمان نیز توجه داشت.

تقسیمات اقلیمی و تیپولوژی معماری
با توجه به شکل گیری و ترکیب معماری برخی مناطق مختلف ایران به این واقعیت پی می بریم که خصوصیات متفاوت هر نوع اقلیم به طور قابل توجهی در شکل گیری شهر ها و ترکیب معماری این مناطق تاثیر داشته است.
در این زمینه و به منظور بررسی و مطالعه معماری بومی در شهر مشهد و تامین تیپولوژی معماری در رابطه با حداکثر استفاده از خصوصیات اقلیمی با حداقل استفاده از سیستمهای مکانیکی به شرح ویژگیهای معماری بومی در منطقه گرم و خشک ایران که شهر مشهد نیز در آن واقع شده خواهیم پرداختن که به طور طبیعی به شکل قابل ملاحظه ای نشانگر غلبه مردم بر مشکلات حاد آب و هوایی می باشد و راه حلهایی هستند که ساکنین این منطقه (همچون سایر نواحی کشور) در طول سالیان متمادی به دست آورده اند.
ویژگی های معماری در منطقه های گرم و خشک

ساکنیم مناطق گرم و خشک با اتخاذ تدابیر زیر به مشکلات آب و هوایی این نواحی فائق گرده اند.
1- به طور کلی ساختمانهای اینگونه مناطق از مصالحی از قبیل خشت و گل که ظرفیت حرارتی آن زیاد می باشد بنا شده اند. در مناطقی که شرایط آب و هوایی بسیار حاد است, از روشهای خاص استفاده می گردد.

2- پلانهای ساختمانها تا حد امکان متراکم و فشرده بوده و تلاش شده تا آنجا که ممکن است سطح خارجی ساختمان به نسبت حجم آن کم باشد. این تراکم و فشردگی پلان خانه ها میزان تبادل حرارت را از طریق حرارت از طریق جداره های خارجی ساختمان را چه در زمستان به حداقل رسانده و در نتیجه از نفوذ حرارت به داخل ساختمان و اتلاف آن در زمستان به طور قابل ملاحظه ای جلوگیری می نماید.

3- معمولا ساختمانهایی در بافتهای متراکم در مجموعه های بسیار فشرده بنا گردیده اند و بدین شکل کوشش شده است با بیشترین سایه ممکن سطوح خارجی ایجاد گردد و در نتیجه این تراکم و به هم فشردگی مجموع توده کل مصالح ساختمانی افزایش یافته و در زمان تاخیر به حد مطلوب رسیده است.
4- به منظور تقلیقل هر چه بیشتر حرارت ایجاد شده در دیوارها بر اثر تابش آفتاب بر آنها معمولا سطوح خارجی سفید کاری شده اند.
5- تعداد و مساحت پنجره ها در اینگونه مناطق در ساختمانها به حداقل ممکن کاهش یافته و به منظور جلوگیری از نفوذ نور منعکس شده از سطح زمین اطراف, پنجره ها در قسمتهای فوقانی دیوارها نصب شده است.

6- در مناطق گرم و خشک بر عکس مناطق معتدل و مرطوب, تلاش شده در اوقاتی که هوا گرم است از ایجاد کوران و ورود هوای خارجی به داخل ساختمان از طریق پنجره ها یا قسمت های باز شو جلوگیری به عمل آید. اما در عوض تدابیر دیگری از قبیل ایجاد بادگیر برای خنک نمودن هوای داخلی به شکل طبیعی اتخاذ گردیده که بسیار موثر است.
7- استفاده از حیاطهای داخلی مشجر (درختکاری شده) و معطوف کردن فضاهای ساختمانی به این حیاط ها یکی از عمده ترین مشخصات معماری در مناطق گرم و خشک است.
8- جهت استقرار ساختمانها در این مناطق, جنوب یا جنوب شرقی است. این جهت از نظر کنترل و به حداقل رساندن نفوذ گرمای ناشی از تابش آفتاب در بعد از ظهر به داخل ساختمان مناسب ترین جهت می باشد.

نتیجه گیری
بنابراین با در نظر گرفتن شرایط – اقلیمی و توجه به آن در طول پروسه طراحی, می توان شرایط مناسب از نظر
آسایش و راحتی در فضا فراهم

آلودگی صوتی و هوا
آلودگی صوتی: ناشی از ترافیک هوایی و زمینی و کاربریهای تجاری و صنعتی و سر و صدای ناشی از بچه ها در فضای باز.
جهت گیری ساختمان به سمت خیابان فرعی15-10 رفت صوتی است. نحوه کلاسها باید طوری باشد که دور از سر و صدا و ناشی از بازی کردن بچه ها و کارگاهها باشد. حداکثر میزان صدای قابل قبول برای هر کلاس db 45 می باشد.
نور

یکی از مهمترین روشها در طراحی فضاها و تامین آسایش عنصر نور است. معیارهای عمده ای که در طراحی یک فضا می توان به آن اشاره کرد عبارتند از:
1- میزان شدت روشنایی مورد نیاز
2- مقدار انعکاس سطوح
3- اختلاف شدت نور یا کنتراست سطوح در نقاط مختلف فضا
4- نوع نور مورد نیاز و چگونگی تامین این نیاز در فضا

روشنایی مصنوعی
نور مصنوعی از نظر نوع کار و نوع نوری که در فضاها به کار می رود به دو دسته تقسیم می شود: منابع نوری با رشته ملتهب و منابع نوری فلورسنت و هر یک از آنها نیز از نظر نوع انتشار به 5 دسته تقسیم می شوند. یعنی منابع نوری با نور مستقیم, نیمه مستقیم, غیر مستقیم, مختلف و یکنواخت چراغهای با نور مستقیم معمولا در جاهایی مورد استفاده قرار می گیرند که رنگ فضا روشن و انعکاس سطوح نسبتا زیاد است. از آنجایی که در فضاهای آموزشی اغلب ترکیبی از نور طبیعی و مصنوعی استفاده می شود بهتر است از چراغهای فلورسنت با توزیع نوری بین مستقیم تا یکنواخت یا مختلط استفاده کرد در این صورت ردیف چراغها عمود بر تخته تدریس ن ردیف نیمکتها در نظر گرفته می شود و همچنین در فضاهایی که در طول شب ممکن است مورد استفاده قرار گیرد از نظر روانی بهتر است از ترکیب هر دو استفاده شود.

رنگ
بهتر است برای رنگ کلاسها از رنگ مات استفاده شود و یا آبی کم رنگ, کرم, سبز خیلی کم رنگ و سفید انتخاب کرد و رنگ کفپوش اتاق را نیز می توان از رنگهای سفید و خاکستری و یا رنگهای چوب روشن انتخاب کرد. رنگ سطوح میز و صندلی شاگردان نیز باید مات باشد.
رنگ از نظر روانی به صورت های گوناگون عکس العمل نشان می دهد مثل هیجان, آرامش و خستگی, بخصوص در کودکان از نظر فرم و تکلیف نقش بسزایی دارد.
رنگ مقدار روشنایی فضای داخل را قابل کنترل می کند و ناراحتیهای ناشی از خستگی روز را کاهش می دهد.
فضاهای آموزشی در مسیر سیل و زلزله و گسل نباید واقع شود. برای مدرسه از حالتهایی که تقارن دارند و در طرح تقارن ایجاد می کنند استفاده شود. از نظر خصوصیات زمین باید به خاک و تپوگرافی توجه نمود. خاکی که در آن مدرسه بنا می شود باید تحمل وزن بنا را داشته باشد و مقاومت مشخصه خاک از 1 سانتیمتر مکعب نباید کمتر باشد. در مناطق باتلاقی و یا در مناطقی که در دارای آب زیر زمینی سطحی هستند و باید هزینه خاکبرداری و آماده سازی زمین را نیز در نظر گرفت.

شبکه ترافیکی
عدم ارتباط دانش آموزان با شبکه ترافیکی شهر: دانش آموزان به علت قدرت جسمانی و تشخصی و تعقل توانایی استفاده از شبکه های شهری به جز راههای آزاد را دارند به ویژه آن که برخی از آنها به علت طی مسافت اجبارا باید از وسائل نقلیه عمومی یا خصوصی استفاده کنند.
مکان یابی فضای آموزشی در ارتباط با فرم و شکل زمین دارای زوایای بسته می باشد اگر زوایا کمتر از 70 درجه باشد به زمین بیشتری نیاز داریم همچنین پس از احداث بنا باید اشراف دید ساختمانهای همسایه به مدارس, مخصوصا مدارس دخترانه را رعایت کرد به طوری که دید مستقیم نداشته باشند.
دسترسی پیاده, عدم ارتباط مستقیم ورود و خروج با خیابانهای اصلی چهار راهها و میدانها از طریق ایجاد فضای سبز و باز و در قسمت ورودی و خروجی آنها انتخاب عرض مناسب پیاده رو و نوع دسترسی به ترتیبی که در شرایط عادی هیچ دانش آموزان مجبور نباشد برای خروج از دسترسیهای سواری استفاده کند.
در مکان یابی فضای آموزشی, حداکثر شعاع دسترسی برای مقطع راهنمایی 2000 متر (حداکثر 20 دقیقه پیاده روی) مناسب است.
شعاع دسترسی به عوامل بستگی دارد که عبارتند از:

1- تراکم جمعیت
2- اندازه مدرسه
3- مقطع تحصیلی

دانش آموزان نباید از خطوط راه آهن و بزرگراههای بدون پل و عبور عابر پیاده رد شوند.
کاربریهای سازگار و ناسازگار با فضاهای آموزشی
کاربریهای یک فضای آموزشی باید موارد زیر را دارا باشد: فضای سبز, آتش نشانی مراکز پلیس انتظامی, مراکز فرهنگی, سینما و تئاتر
کاربریهای یک فضای آموزشی نباید موارد زیر را دارا باشد: شبکه ارتباطی حمل و نقل گسترده و تاسیسات شهری.
مطلوبیت فضای آموزشی در گروه موارد زیر است. 0(شناخت نوع فعالیت عملکرد نیازمندیها) مکان مدرسه باید از کمترین شیب برخوردار باشد و باید نسبت به ساختمانهای هم جوار طوری باشد که امکان حرکت و جابجایی و نتیجتا تهویه هوای مناسب فضاها وجود داشته باشد.

در طراحی کالبدی یک شهر انتخاب مکانهای مناسب برای استقرار هر یک از فعالیت های شهری باید به 3 مسئله مهم توجه شود.
1- سازگاری نوع فعالیت مورد نظر با فعالیت های همجوار
2- مطلوبیت مکان برای استقرار فعالیت مورد نظر
3- مناسب بودن مکان و فعالیتهای مورد نظر با نیاز منطقه (ظرفیت) .
پس از بررسی, موقعیت مکانی مطلوب برای یک فضای آموزشی باید به صورتی باشد که از تقسیم بندیهای مناسب برخوردار باشد.
این تقسیم بندی های فضا در پایین صفحه مشخص می گردد.

تقسیم بندیهای فضا آموزش کلاسهای عمومی و سمعی بصری
آزمایشگاهها
کلاس کامپیوتر
اداری اتاق مدیر, اتاق حسابدار و جلسات اداری
اتاق معاونان, معلمان, مشاوره و پرورشی
اتاق امور دفتری و بایگانی, اتاق بهداشت و اتاق تکثیر
فرهنگی سالن اجتماعات
کتابخانه
نمازخانه
خدماتی سرایداری و انبارداری
سرویسهای بهداشتی و موتورخانه

تفریحی فضاهای ورزشی و فضای سبز

فضای فرهنگی و کتابخانه
به طور کلی استفاده از کتاب و کتابخانه به منظور تفهیم بیشتر مطالبی که دانش آموزان در فضای درس فرا گرفته اند از یک سو و از سوی دیگر افزایش اطلاعات عمومی آنها می باشد. کتابخانه با در محیطی مستقل و آرام قرار بگیرید.
اندازه های استاندارد کلاس به طور مختصر به شرح زیر است:
1- برای کلاس 48 نفره, به ازای هر دانش آموز 75% متر مربع.
2- برای کلاس 40 نفره, به ازای هر دانش آموز 1 متر مربع.
3- برای کلاس 32 نفره, به ازای هر دانش آموز 12/1 متر مربع.
4- برای کلاس 22 نفره, به ازای هر دانش آموز 21/1 متر مربع.
5- برای کلاس 16 نفره به ازای هر دانش آموز 5/1 متر مربع.

با الگوی به دست آمده مبتنی بر ثبت نام در مدرسه, کلاسها انتخاب می شوند و با استفاده از قواعد ذیل الگوی زیر بدست می آید.
1- به طور کلی استاندارد برای 40 دانش آموزان به شرح زیر است: 5/6 20/6 یا 75/5 20/6 متر مربع.
2- با استفاده از اندازه های مبلمان و قد دانش آموزان و حدود عقب تر بودن میزها از دیوار تدریس, اندازه های کلاس تعیین می شود, عرض کلاسها هموازه 20/6 متر بوده و طول آنها برابر حاصل جمع 2 متر متر عقب گرد از دیوار تدریس +75/0 متر برای هر ردیف, و یا 92/0 متر, برای هر ردیف میز ونیمکت مورد استفاده است.
3- همواره حداقل مجموع فضای ساخت را رعایت نمایید. در صورت نیاز به افزایش تعداد دانش آموزان در یک کلاس طبق قاعده شماره باید عمل کرد.
4- ظرفیت طراحی شده برای یک مدرسه برابر است با ظرفیت مورد نیاز به اضافه 2 درصد این امر به افزایش تعداد دانش آموزان یک کلاس و انعطاف بیشتر در ترتیب گروه بندی کلاسهای کمک می نماید و باعث می شود تا کلاس در حد و اندازه های استاندارد باشد.
ابعاد و اندازه های وسایل مدرسه:

سن دانش آموزان زیر 6 سال 8-6 9-7 11-9 12-10 14-12 16-14 18-16
ارتفاع میزان مصرف 56 60 66 71 74 76 78 78
عمق میزان مصرف 45 50 50 55 55 55 60 60
ارتفاع صندلی 36 40 42 44 45 56 48 48
اندازه صندلی 35 33 38 35 38 35 40 37 40 37 43 40 43 40 43 40

فضاهای مورد نیاز ابتدایی
فضاهای تزئینی عادی:
بخصوص برای دانش آموزان معلول و عق مانده, کلاسهای موسیقی, آزمایشگاه, کتابخانه, امفی تئاتر, فضاهای خارجی فضاهای ورزشی اعم از اینکه بخواهند محیطی باشند, فضاهای اجتماعات اولیا و مربیان.

کتابخانه:
یکی از مهمترین شاخص های رشد و توسعه فرهنگی و اجتماعی میزان مطالعه و رو آوری افراد آن جامعه به تحقیق و پژوهش می باشد.
تجهیزات کتابخانه شامل قفسه, کمد, فایل و میز مطالعه است.
مواردی که در سالن چند منظوره باید رعایت شود:
1- در این سالن باید در ورودی در پشت قرار گیرد, زیرا رفت و آمدی که در آنجاست موجب توجه دیگران نشود.
2- ابعاد و طرز طراحی باید به گونه ای باشد که هم رفت و هم برگشت داشته باشد ولیکن موجب ازدحام نشود.
3- در ورودی و خروجی جدا باشد و در ابعاد درستی در نظر گرفته شود. که حداقل 3 تا 4 نفر براحتی و باهم از آن خارج و یا داخل می شوند.
4- نور طبیعی در سالنهای اجتماعات کمتر بکار می رود. و در صورت بکار روی به صورت پوشیده (یک صفحه بر روی پنجره قرار می دهند) استفاده می گردد.
5- در بعضی از سالنها از صندلیهای مجزا استفاده می کنند که در صورت لزوم آنها را برداشته و آن را تبدیل به نمازخانه و ورزشگاه و .. می نمایند.

فضای اداری:
بیشتر برای مسئولین و کارشناسان دفتر آموزش بر اساس نوع وظایف و تشابه فعالیتها و متناسب با تعداد پرسنل در نظر گرفته شده است. این فضا از نظر موقعیت و محل قرار گیری جهت سهولت و دسترسی مراجعین بهتر است در طبقه همکف قرار گیرد.
باید در طبقه بالا و دور از رفت و آمد جمعی دانش آموزان قرار گیرد و ابعاد آن 10 8 متر مربع باشد که البته در مقاطع مختلف متفاوت است.
بوفه و اتاق تغذیه:
در مدارس, فضایی که برای تغذیه دانش آموزان در نظر گرفته می شود, بیشتر در محوطه حیاط و فضای سبز آن طراحی می شود و ابعاد بر اساس تعداد پرسنل است که این مجموعه بیشتر دارای 2 نفر است.

سرویسهای بهداشتی:
با توجه به سیستم پلان مدارس محل آن در محطوطه می باشد (رای دانش آموزان) و ابعاد آن با توجه به سن دانش آموزان تعیین می شود. سرویسهای بهداشتی اساتید داخل سالن اصلی طراحی می شود و تعداد آن بستگی به ضریب تعداد معلمین دارد.

انبار و وسایل نظافت:
این فضا کنار سرویسهای بهداشتی ساخته می شود که بر اساس مقدار فضایی که در طرح های ساختمانی اضافه است طرح ریزی شده است.
راهنمایی

این دوره شامل 3 سال است ه با حداکثر 15 سال در شهرها و 17 سال در روستا ها در سال اول راهنمایی ثبت نام می نمایند. تعداد جلسه های هفتگی برای پایه های اول و دوم 36 جلسه برای هر کدام در هفته و پایه سوم 37 جلسه منظور شده است. مدارس راهنمایی در مناطق شهری بایستی حداقل شامل دو دوره باشد (کلاسهای دوبله) تا بتوان حداکثر استفاده را از تاسیسات عمومی, آزمایشگاهها و فضای آزاد بعمل آورد. اما در مناطق روستایی بعلت پراکندگی جمعیت طرح ساختمانی برای یک دوره تحصیلی با توجه به تعداد کم دانش آموزان منطقی است.

اولویت بندی با توجه به ضرایب فضاهای راهنمایی
45% تحصیلی, ارتباطی, 15% پرورشی, 11% سطوح اشتغال شده دیوارها, 7% رفاهی, 4% اداری
کارگاه حرفه و فن
در مدارس 3 کلاسه این کارگاه می تواند مشترکا برای آموزش حرفه و فن و هنر استفاده شود.
کارگاه سمعی و بصری
آموزش هنر در کارگاه سمعی و بصری انجام می گیرد, این مکان جهت انجام امور آموزش جنبی و کارهای فوق برنامه در نظر گرفته شده است.

 

کلمات کلیدی :